Tylko raz w życiu byłem w cyrku, czyli "Syreny z Tytana" Vonneguta

Mam taki problem.

Mam taki problem z Pratchettem i Vonnegutem...

Ja naprawdę lubię się pośmiać, czytając książki. Może nie wyglądam, ale to prawda. Lubię ironię, sarkazm, nawet czarny cynizm zakrapiany nihilizmem. Bawi mnie nawet prosty szwejkowski koszarowy humor; ktoś w odpowiednim momencie użyje słowa DUPA i już jest weselej.

Jednak nie lubię, gdy całokształt świata przedstawionego - od fundamentów po strych tekstu - zbudowany jest na nieustającej zgrywie, na satyrze rugującej jakiekolwiek ślady powagi i realizmu. No nie lubię...

Dlatego wszem i wobec chwalona powieść "Syreny z Tytana" tylko częściowo odpowiadała moim gustom czytelniczym. Atmosfera nielitościwie rozciągniętego w czasie i przestrzeni skeczu rodem ze stajni Monty Pythona zaczęła mnie męczyć mniej więcej w połowie książki, chociaż z drugiej strony musiałem docenić to, co Vonnegut  czytelnikom zaoferował - gejzer kreatywności, misterną, pozornie chaotyczną narrację, drapieżną ironię. Pomysłami Vonneguta można by obdzielić tuzin innych książek, przedziwnej groteskowej atmosfery pozazdrościć mógłby Gombrowicz, jednak coś obcego mojej wrażliwości legło u podstaw "Syren z Tytana"...

Cała historia od początku zrywa się ze smyczy wszelkiego realizmu, a streścić jej niepodobna. Niewtajemniczonym wystarczy, że rzucę kilkoma mieszającymi się z sobą elementami:

- wędrujący przez czas i przestrzeń kosmiczną, materializujący się (i na odwrót) razem z psem tajemniczy Ziemianin,
- milioner, który trafia na Marsa, gdzie odbiera mu się pamięć, wciela do marsjańskiej armii zbierającej siły do inwazji na Ziemię,
- nowa religia, która opanowała naszą planetę - kult Boga Doskonale Obojętnego,
- społeczeństwo samobiczujące się w imię powszechnej równości wszystkich i każdego...

Nie zrozumcie mnie źle. Ja doskonale ten cały cynizm, antyhumanizm, mroczne przeczucie bezsensu istnienia odczytuję. Ja widzę kpinę z konsumpcjonizmu, amerykańskich (czy tylko?) ciągot imperialnych i fiksacji na punkcie religii. Chwytam też grę z konwencjami starej dobrej fantastyki naukowej.

Niestety moja ukształtowana przez realizm wrażliwość, przyzwyczajenie do "świata na serio", w którym wszelkie możliwe brewerie są dozwolone, wzięło górę. Irytacja narastała wraz z kolejnymi rozdziałami, bowiem uświadamiałem sobie, że ktoś tu sobie ze mnie jaja robi. Nie traktuje mnie poważnie, choć być może tylko ja tak odbieram tę absurdalną z gruntu opowieść.

Podejrzewam więc, że przygoda z kpiarskim pisarstwem Vonneguta zostanie odłożona na później, i gdyby nawet autor ten miał mi do powiedzenia masę oszałamiająco mądrych rzeczy, wolę, by o marnym losie człowieczym wykładał mi poeta lub filozof, nie klaun.